Dogumsal Lekeler Dogum lekeleri nedir?
Bir cok bebekte dogduklarinda dogum lekeleri mevcuttur. Bazi bebeklerde bu lekeler yaşamin ilk haftalarinda ortaya cikarlar. Bu lekeler kahverengi, bronz, pembe veya kirmizi olabilirler. Her yuz dogan bebegin 10'unda dogum lekesi vardir. Bu lekeler deride kan damarlarinin demetler halinde bir araya gelmesi ile oluşurlar. Bu lekeler duz veya kabarik, pembe,kirmizi veya mavimsi gorunumdedirler.
Dogum lekelerinin nedeni nedir?
Dogum lekelerinin temel oluşum nedeni bilinmemektedir. Bircok dogum lekesi kalitsal degildir ve gebelik esnasinda olan bir olaydan kaynaklanmazlar.
Dogum lekelerinin farkli tipleri nelerdir?
Bircok degişik tipte damarsal dogum lekeleri bulunmaktadir. Bazen dogum lekelerine kesin taniyi koyabilmek icin, haftalarca veya aylarca takip etmek gerekebilir. En yaygin damarsal dogum lekeleri duz lekeler, hemanjiomlar ve portwine stain( porto şarabi lekesi)dir. Damarsal dogum lekelerinin bazi nadir tipleri de vardir.
Duz lekeler
Duz lekeler soluk, hafif kirmizi renkte lekelerdir. Bu damarsal lekelerin en sik rastlanilan tipidir. Genellikle alinda ve goz kapaklarinda gorulduklerinde melek opucugu olarak bilinirler. Ensede rastlandiklarinda leylek isirigi olarak adlandirilirlar. Bu lekeler burun ucunda, ust dudaklarda ve vucudun herhangi başka bir yerinde bulunabilirler. Genellikle pembe ve duzdurler. Melek opucukleri genellikle 2 yaşinda kaybolurlar, fakat leylek isirigi genellikle erişkin yaşa kadar kalirlar. Bu lekeler zararsizdir ve tedavi edilmelerine gerek yoktur.
Hemanjiomlar
Hemanjioma terimi bir cok farkli tipte damarsal gelişimi tanimlamak icin kullanilan bir terimdir. Bir cok dermatolog bu yaygin tipteki damarsal dogum lekeleri icin hemanjioma terimini kullanmayi tercih eder. Bu lekeler genellikle dogumdan sonra gorulmezler, ancak yaşamin ilk birkac haftasinda ortaya cikarlar. Hemanjiomlar 2 tipe ayrilirlar: Cilek hemanjiomlar ve Kavernoz hemanjiomlar
Cilek hemanjiomlar deriden hafifce kabarik, acik kirmizi renkte lekelerdir ve deri yuzeyine oldukca yakin anormal damarlardan oluşurlar.
Kavernoz hemanjiomlar daha derin yerleştiklerinden mavi bir renge sahiptirler. Bu benler yuzun veya vucudun herhangi bir yerinde bulunabilirler.
Genellikle bir cocukta bir hemanjiom bulunur, fakat bazen iki yada uc adet olabilir. Bazi bebeklerde ise cok sayida ve ic organlarda da hemanjiom bulunabilir. Diger damarsal lekelere gore hemanjiomlar oldukca hizli gelişirler. Bu buyume yaşamin ilk 6 haftasinda başlar ve bir yil boyunca devam eder. Bir yildan sonra bir cok hemanjiom buyumesini durdurur. Bundan sonra beyaza donup yavaşca kuculurler. Hemanjiomlarin yarisi beş yaş civarinda, on tanesinden dokuzu da dokuz yaş civarinda gerilerler. Bir cogu tamami ile ortadan kalkar, fakat siklikla soluk bir işaret kalir. Bir hemanjiomun ne kadar buyuyecegini veya tamami ile kaybolup kaybolmayacagini bilmek mumkun degildir.
Kavernoz hemanjiomlar
Hemanjiomlarin Komplikasyonlari
Bazen hemenjiomlar aniden buyuyebilir ve kuculebilir ve uzerlerinde yara ve ulserler acilabilir. Bu yaralar agrilidir ve enfeksiyon gelişebilir. Bu durumda muhakkak bir Dermatoloji Uzmanina gorunmek gerekir. Yara temiz tutulmali ve antibiyotikli kremler kullanilmalidir.
Aileler hemanjiomlarin kanayabilecekleri konusunda uyarilmalidir. Bununla beraber bu lekeler genellikle problem oluşturmazlar. Kanama genellikle travmadan sonra gelişir. Eger hemanjiom kanarsa bu bolge su ve sabunla veya hidrojen peroksitle yikanir ve gazli bezle bandaj yapilir. Bu bolgeye beş dakika baski uygulanir. Eger kanama durmazsa muhakkak doktora başvurulmalidir.
Hemanjiom nadiren bir iki gun icerisinde buyur. Bu durum oluşursa muhakkak Dermatoloji Uzmani ile goruşunuz. Eger morarma gelişirse de, bu durum Dermatoloji uzmanina gosterilmelidir.
Hemamjiomlarin Tedavisi
Damarsal lekesi bulunan bebekler bir an oce Dermatoloji Uzmani tarafindan muayene edilmeli, lekeye dogru tani konarak, tedavi ihtiyaci olup olmadigi saptanmalidir. Aileler icin hemanjiomlarin buyumesini veya kuculmesini hicbir şey yapmadan izleyerek beklemek kolay degildir. Bununla beraber bir cok hemanjiomun tedavi edilmesine gerek yoktur. Cunku hemanjiomlar kendi kendilerine hicbir belirti birakmadan iyileşirler.
Hemanjiomlarin bircok farkli tedavi yontemi vardir, hicbir yontem tamami ile guvenli ve etkili degildir. Potansiyel faydalar ile tedavinin riskleri tartilip, tedaviye bu şekilde başlanmalidir.
Hizli buyuyen hemanjiomlara en yaygin olarak kortizon tedavisi yapilabilir. Kortizon enjeksiyon şeklinde veya agizdan tablet alinarak tedavi edilir. Uzun sureli ve tekrarlayan tedaviler gerekebilir.Tedavinin gelişme geriligi, kan şekerinde artma, katarak ve artmiş enfeksiyon olasiligi gibi riskleri vardir.
Laserler hemanjiomlarin buyumesini durdurmak ve de tamamen ortadan kaldirmak amacli kullanilabilir. Hemanjiom uzerinde iyileşmeyen yara gelişirse de laser ile tedavi yapilabilir. Yeni tip laserler gelişmekte ve de hemanjiomlarin tedavisinde kullanilmaktadir.
Port-Wine Stains
Portwinestain her bin dogumda bir gorulen farkli bir damarsal lekedir. Bu benlere nevus flammeus veya kapiller hemanjiom da denir. Fakat hemanjiomlarla kariştirilmamalidir.
Portwine lekeleri dogumda mevcutturlar. Genellikle duz, pembe, kirmizi veya morumsu renkte, siklikla yuz, boyun, kollar ve bacakta gorulen lekelerdir. Boyutlari degişkendir. Hemanjiomlardan farkli olarak portwine lekeleri yalnizca cocuk buyudugunde buyurler. Zamanla kalinlaşabilir ve uzerinde kabariklik ve cukurcuklar meydana gelebilir. Portwine lekeleri kendiliklerinden ortadan kaybolmazlar ve yaşam boyu kalirlar.
Port-Wine Stains komplikasyonlari
Port-wine lekeleri, ozellikle yuzde bulunanlar ruhsal, sosyal ve ekonomik problem oluşturabilirler. Alin, goz kapagi ve yuzun her iki tarafinda bulunan portwine lekeleri glokom yapabilirler. Glokom goz ici basincinin artmasidir ve tedavi edilmezse korluge neden olabilir. Bu komplikasyon alin ve goz kapagindaki portwine lekelerinin dortte birinde meydana gelir. Bu bolgelerde portwine lekeleri bulunanlarin beyin ve goz muayeneleri yapilmalidir.
Bazen portwine stainler etraftaki dokulari aşiri derecede buyutebilirler. Ozellikle kol ve bacaklarinda buyuk portwine lekeleri bulunan hastalar bu acidan takip altinda tutulmalidirlar.
Zaman icinde portwine lekeleri uzerinde piyojenik granulom denen kucuk damar gelişimleri oluşabilir. Bu lekeler kolaylikla kanayabilir, bu yuzden tedavi edilmelidirler
Port-Wine lekelerinin tedavisi
En yaygin tedavi yontemi portwine lekelerini kapatici makyaj malzemeleri ile boyamaktir.
Portwine lekelerinin tedavisinde farkli bir cok yontem uygulanir, fakat bu yontemlerin hic biri tam olarak etkili olmaz. Yeni tip laserlerin daha az yan etki riski vardir. En iyi sonucu alabilmek icin tedavi erken donemde bebeklikte başlanmalidir. Genellikle iki ay ara ile yapilan cok sayida tedavi seansina gerek vardir. Genc hastalar erişkin hastalara gore daha az tedavi seansina ihtiyac duyarlar. Hastalarin ancak dortte birinde laser bu lekeleri tamami ile ortadan kaldirirlar. % 70 i ise daha iyi bir gorunume sahip olurlar. Bilinmelidir ki cok az bir hasta grubu laser tedavisine iyi cevap vermektedir.
Laser tedavisinin riskleri vardir. Deri renginde koyulaşma veya acilma olabilir. Bu olgularin cogunda kalicidir. Şişlik, kabuklanma ve ufak kanamalar oluşabilir. Bu durum nadirdir ve kolaylikla tedavi edilebilir. Laser tedavisi rahatsiz edici ve fakat cok agrili olmayan bir tedavi yontemidir. Erişkinlerde anesteziye gerek yoktur. Bunun yaninda cocuklara anestezi gerekir.
Bir cok damarsal ben kendiliginden gecer veya etkili bir şekilde tedavi edilir. Dermatologlar gun gectikce damarsal lekelerin sebepleri ve tedavisi konusunda daha cok bilgi sahibi olmaktadirlar.
